Báo khói là một thiết bị cần thiết để bảo vệ ngôi nhà của bạn khỏi hỏa hoạn. Cảm biến khói được sử dụng để phát hiện sự xuất hiện của khói trong ngôi nhà nhằm cảnh báo các thành viên trong gia đình nhanh chóng thoát hiểm khi có đám cháy bùng phát.
1. Cảm biến khói là gì?
Cảm biến khói hay đầu báo khói là một thiết bị được trang bị cho hệ thống báo động hoặc cũng có thể mua rời nhờ khả năng hoạt động độc lập. Thiết bị báo khói được sử dụng để phát hiện sự xuất hiện của khói trong nhà nhằm cảnh báo các thành viên trong gia đình khi có đám cháy bùng phát. Báo khói không chỉ có cảm biến mà còn có âm thanh báo động (trung bình 85 decibel) để cảnh báo. Việc phát hiện khói từ đám cháy và phát ra âm thanh báo động cho phép những người trong nhà nhanh chóng thoát ra ngoài và báo cho lực lượng cứu hỏa. Việc lắp đặt cảm biến khói là cực kỳ quan trọng và có thể cứu sống tính mạng trong trường hợp hỏa hoạn.
2. Báo khói hoạt động như thế nào?
Trong báo khói, cảm biến khói được thiết kế để phát hiện các tình huống khói đáng ngờ. Mặc dù có sẵn hệ thống báo khói buồng khử ion, nhưng chúng không được phép sử dụng trong nhà ở hộ gia đình vì chúng có chứa thành phần phóng xạ. Các thiết bị báo khói duy nhất hiện được phép sử dụng trong gia đình là thiết bị báo động quang học (còn gọi là thiết bị báo khói quang điện).
* Nguyên lý hoạt động của cảm biến khói quang điện
Một thiết bị báo khói quang có chứa một cảm biến quang điện, đo các biến thể của tín hiệu ánh sáng do một đi-ốt phát quang điện phát ra. Trong điều kiện bình thường, nếu không có khói, tín hiệu liên tục và bình thường. Tuy nhiên, nếu tín hiệu ánh sáng bị gián đoạn do có khói, cảm biến quang học sẽ nhận thấy sự gián đoạn và cảnh báo sẽ được kích hoạt.
Mặc dù quy trình phát hiện quang học có thể khác nhau tùy thuộc vào sản phẩm được sử dụng, nhưng quy trình này luôn bao gồm việc thu thập các biến thể của tín hiệu ánh sáng do đi-ốt phát ra. Báo động khói quang tuyến tính phát hiện bất kỳ sự thay đổi nào về cường độ ánh sáng giữa đi-ốt và cảm biến quang điện. Các thiết bị báo khói khác ngược lại quy trình: tín hiệu ánh sáng được chỉ bên cạnh một tế bào quang điện và nếu tín hiệu này bị khói phân tán, cảm biến quang học sẽ nhận biết ánh sáng và cảnh báo được kích hoạt.
* Cấp nguồn cho báo khói
Báo động khói có thể được cấp nguồn bằng cách kết nối nó với nguồn điện gia đình. Tuy nhiên, hầu hết các thiết bị phát hiện khói đều được cấp nguồn không dây bằng pin. Một số thiết bị báo động khói yêu cầu pin kiềm, trong khi các sản phẩm khác được trang bị pin lithium. Pin kiềm cần được thay trung bình hàng năm, cảm biến sẽ cảnh báo bằng âm thanh cho bạn biết khi pin sắp hết. Pin Lithium có ưu điểm là tuổi thọ kéo dài 10 năm và do đó ít phải thay pin hơn. Tuy nhiên, loại pin này không thay đổi được, có nghĩa là cảm biến khói sẽ không sử dụng được nữa khi pin chết. Khi nó ngừng hoạt động, thiết bị báo khói sẽ cần được thay thế.
Việc lựa chọn pin rất quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến giá của thiết bị báo khói. Một sản phẩm có pin lithium đắt hơn thiết bị chạy bằng pin kiềm, mặc dù nó an toàn hơn (không có nguy cơ không hoạt động khi hết pin) và có thể ít tốn kém hơn về lâu dài nếu tính đến giá cả pin thay thế trong suốt tuổi thọ của sản phẩm có pin kiềm.
Cũng cần lưu ý là tất cả các thiết bị báo khói đều được thiết kế để hoạt động liên tục: chúng cảnh báo bạn khi sắp hết pin, trong khi các sản phẩm kết nối qua cáp có chứa pin dự phòng trong trường hợp bị cắt điện.
3. Tại sao nên lắp đặt thiết bị báo khói cho nhà bạn?
Báo khói là thiết bị cần thiết để bảo vệ ngôi nhà của bạn khỏi hỏa hoạn.
* Báo khói có phải là thiết bị bắt buộc?
Ở Pháp, kể từ năm 2015, mọi ngôi nhà đều bắt buộc phải lắp ít nhất một thiết bị tự động phát hiện khói và kích hoạt báo động. Luật này, được phê duyệt vào tháng 3 năm 2010, áp dụng cho tất cả các nơi cư trú: nhà ở, căn hộ, chỗ ở được trang bị nội thất, v.v. Một thiết bị báo khói được thiết kế để phát hiện bắt đầu đám cháy trong nhà càng sớm càng tốt để nhanh chóng cảnh báo người ở. Luật này yêu cầu các thiết bị báo khói phải mang nhãn hiệu CE và tuân thủ tiêu chuẩn Châu Âu EN 14 604.
Do đó, tất cả các chủ nhà được yêu cầu phải lắp một thiết bị báo khói. Nếu một căn hộ được cho thuê, người thuê và chủ sở hữu đều phải đảm bảo rằng thiết bị báo khói tuân thủ và hoạt động bình thường khi kiểm kê nhận phòng. Sau đó, người thuê phải bảo trì thiết bị, thường xuyên kiểm tra xem thiết bị có hoạt động hay không và thay pin.
Tại Việt Nam, Quy định về phòng cháy chữa cháy được nêu rõ tại TCVN 3890:2009 - Phương tiện phòng cháy và chữa cháy cho nhà và công trình – Trang bị, bố trí, kiểm tra, bảo dưỡng kèm theo Quyết định 2726/QĐ-BKHCN năm 2009.
* Nguy cơ cháy nổ luôn rình rập
Nguy cơ hỏa hoạn thường cao hơn mọi người nghĩ. Khi đám cháy bắt đầu, thường cần phải phản ứng rất nhanh. Đám cháy lan nhanh và khói độc dần dần bão hòa không khí, gây ngạt. Đó là lý do tại sao việc phát hiện sớm khói là điều cần thiết để cho những người sinh hoạt trong nhà có đủ thời gian để thoát ra ngoài và thông báo cho các dịch vụ khẩn cấp.
* Báo khói có thể cảnh báo cả ban ngày hoặc ban đêm
Âm lượng cảnh báo cũng là một yếu tố quan trọng quyết định mức độ hiệu quả của báo động. Hầu hết các vụ hỏa hoạn chết người xảy ra vào ban đêm, khi những người trong nhà đang ngủ. Đó là lý do tại sao âm thanh báo động phải tối thiểu 85 decibel để người đang ngủ có thể nghe thấy và báo động kịp thời.
Một quan niệm sai lầm phổ biến rằng khói, mùi, sức nóng hoặc tiếng ồn từ đám cháy là đủ để đánh thức một người. Đám cháy tạo ra khói có độc tính rất cao gây nguy hiểm trước khi tác động của đám cháy (nhiệt, tiếng ồn) đánh thức một người đang ngủ. Báo khói làm tăng đáng kể cơ hội được cảnh báo kịp thời và thoát ra khỏi nơi xảy ra cháy.
4. Lắp đặt - cài đặt cảm biến báo khói
Bạn không cần bất kỳ kỹ năng đặc biệt nào để cài đặt thiết bị báo khói và quá trình này rất nhanh chóng. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải lựa chọn cẩn thận vị trí đặt thiết bị phát hiện cháy để đảm bảo thiết bị hoạt động bình thường, cả về phát hiện khói và đảm bảo có thể nghe thấy chuông báo động trong nhà.
* Chọn vị trí lắp đặt
Để lắp đặt thiết bị báo khói ở đúng vị trí trong nhà, hãy chọn khu vực trung tâm như hành lang dẫn đến các phòng chính. Báo động phải được đặt đủ gần phòng chính để có thể nghe thấy vào ban đêm trong trường hợp hỏa hoạn. Tránh đặt nó gần nhà bếp, phòng tắm hoặc phòng giặt là vì khói hoặc hơi nước có thể làm tắt chuông báo động.
Vị trí của thiết bị báo động khói cũng rất quan trọng để đảm bảo ngôi nhà của bạn được an toàn. Tốt nhất, hãy đặt nó trên trần nhà (khói có xu hướng bốc lên do nhiệt của nó) cách tường ít nhất 60 cm. Nếu bạn không thể lắp đặt cảm biến khói trên trần nhà, hãy đặt nó trên tường ở độ cao, gần trần nhà.
Việc cài đặt là rất quan trọng. Hãy dành thời gian để xác định vị trí thích hợp cho thiết bị báo khó. Sự an toàn của những người trong nhà bạn trong trường hợp hỏa hoạn phụ thuộc vào nó. Nếu nó được định vị không chính xác, thiết bị báo cháy có thể phát hiện khói quá muộn và không cho bạn đủ thời gian để ra khỏi nhà hoặc báo cho lực lượng cứu hỏa.
Nếu nhà bạn có diện tích bề mặt lớn hoặc nhiều tầng, hãy nhớ lắp đặt một số cảm biến khói tại các vị trí chiến lược khác nhau trong nhà và ít nhất một cái trên mỗi tầng. Bạn cũng có thể lắp đặt thiết bị báo khói trong nhà để xe hoặc hầm để được cảnh báo nếu đám cháy bùng phát ở những khu vực này.
* Chọn thiết bị báo khói phù hợp
Trước tiên, bạn cần đảm bảo rằng bạn đang tuân thủ luật pháp và chọn thiết bị báo khói đáp ứng tiêu chuẩn. Tiếp theo, hãy ghi nhớ các tùy chọn có sẵn trên các sản phẩm hiện có: màn chắn côn trùng có thể hữu ích để ngăn báo động giả, trong khi nút kiểm tra cho phép bạn thường xuyên kiểm tra xem báo khói của mình có đang hoạt động hay không. Một số thiết bị báo động khói còn có tính năng phát hiện carbon monoxide, một loại khí không mùi và rất nguy hiểm có thể phát ra từ hệ thống sưởi bị lỗi. Mặc dù tùy chọn này có lợi cho sự an toàn của bạn, nhưng rất khó để tìm một vị trí trong nhà bạn hoàn toàn phù hợp với cả hai cảm biến để hoạt động tối ưu.
Một số sản phẩm có độ chính xác cao về độ an toàn là thiết bị báo khói thông minh. Một thiết bị báo khói thông minh hoạt động theo cách tương tự như một thiết bị tiêu chuẩn: nếu một cảm biến phát hiện sự hiện diện của khói trong nhà, cảnh báo âm thanh sẽ được kích hoạt để cảnh báo những người trong nhà. Tuy nhiên, cảnh báo khói thông minh cũng cảnh báo bạn trực tiếp trên điện thoại thông minh (và cũng cảnh báo các thành viên khác trong gia đình bạn mà bạn đã liên kết với báo động khói bằng ứng dụng quản lý). Điều này thông báo cho bạn ngay cả khi bạn đang vắng nhà, cho phép bạn gọi các dịch vụ khẩn cấp từ nơi bạn đang làm việc hoặc khi đi du lịch dài ngày.
Các thiết bị báo khói thông minh cũng cung cấp các tính năng rất hữu ích khác, chẳng hạn như kiểm tra hoạt động tự động, thường xuyên kiểm tra xem thiết bị báo cháy có hoạt động tốt hay không và cảnh báo khi pin yếu, thông báo cho bạn khi cần thay thế thiết bị.